Over de grens: Jenny op stage in Indonesië

In ‘ Over de grens’ vertelt elke maand iemand anders zijn of haar verhaal over zijn / haar leven in het buitenland. Deze maand is dat Jenny Smit. Jenny Smit woont in Utrecht, werkt in het onderwijs, fotografeert, reist en schrijft op haar site www.ikreis.net. De afgelopen jaren heeft ze in Indonesië en in Engeland gewoond en gewerkt.

Stage in Indonesië

Mijn eerste kennismaking met Indonesië was tijdens mijn master-stage in 2001. Ik was 22, had nog een paar maanden recht op studiefinanciering (zo ging dat toen nog als je snel door het curriculum rolde) en ik besloot die tijd ‘nuttig’ in te zetten. En zo stapte ik in mijn eentje in het vliegtuig naar Batam om een half jaar later terug te keren naar Nederland en mijn diploma in ontvangst te nemen.

De stage zelf was niet echt een groot succes, maar Indonesië was dat wel. Dus toen ik in 2006 tijdens een lange reis door Azië kennismaakte met een kleinschalig onderwijsproject op Bali, was de keus snel gemaakt. Ik keerde terug naar Bali om les te geven.

Cultuurverschillen

Er is voor mij niet één Indonesische cultuur, elk eiland is anders. Toch kon ik bepaalde zaken die ik tijdens mijn stage op Batam geleerd had goed gebruiken in mijn omgang met de mensen in het dorp op Bali. Blijf vriendelijk, blijf lachen en laat vooral niet het achterste van je tong zien. (Met name dat laatste past niet altijd even goed bij mij als persoontje). O ja, wees geduldig. Want de Indonesische tijd is anders dan die in Nederland: 5 minuten wachten kan ook zomaar een uur zijn, of misschien wel een dag.

Onderwijs

Het onderwijssysteem in Indonesië is niet te vergelijken met Nederland. Op mijn huidige school (in Amersfoort) bepaalt de bel hoe de les verloopt, op Bali bepaalt de maan. Het hindoeïsme speelt een belangrijke rol in het leven van de Balinees. Afhankelijk van de stand van de maan moet er gebeden worden. Les of geen les, toets of geen toets.
Ook de vakken zijn anders dan in Nederland: behalve taal en rekenen staan er belangrijke zaken als Balinese dans, offertjes vouwen en yoga op het programma.

En Engels? Tja, ik praat meestal Indonesisch met de lokale Engels-docenten, omdat hun Engels vaak niet goed genoeg is om een gesprek te voeren. Of ze zijn te verlegen. Ik snap dat wel: het lesmateriaal wat aangeleverd werd door de lokale overheid zat vol fouten.
Toch waren mijn  kids best gemotiveerd: ik hoefde ’s middags maar een rondje door het dorp te lopen en ik ga een klas vol met kinderen. Juist ja, na schooltijd.

Integratie

Op Bali heb ik echt mijn best gedaan om zo snel mogelijk de Indonesische taal te leren. (Balinees vind ik te moeilijk.) Ik had geen keus: het was óf een paar maanden niet praten, óf de taal leren. Volgens de moeder van een leerling pakte ik het goed op: “Dankzij jou worden de kinderen in het dorp gedwongen Indonesisch te praten. Normaal praten ze alleen Balinees.” Wat een compliment!

Hoewel het inmiddels een paar jaar geleden is dat ik les gegeven heb op Bali, klinkt nog steeds de vraag ‘wanneer ben je thuisgekomen?’ als ik terugkeer maar mijn dorp. Het liefst zou ik ieder jaar teruggaan, maar er zijn nog zoveel andere leuke bestemmingen!
Sta je in Nederland ingeschreven in de GBA en misschien wel een kerkgemeenschap, in Bali hoor je bij een banjar. Voor belangrijke religieuze feesten en ceremonies keer je terug naar je banjar. Ik heb ook diverse ceremonies meemaakt, en heb nog altijd traditionele Balinese kledij in mijn Nederlandse kast hangen.

Hoewel de community van de banjar iets moois is en er voor zorgt dat iedereen ergens bij hoort en hulp krijgt, voelde ik me soms niet prettig bij teveel sociale controle. Heb je gedoucht? Heb je gegeten? Wie is dat, en waar komt hij vandaan? Enerzijds is het een eer dat je volledig wordt opgenomen in een community, anderzijds is het niet altijd makkelijk: als ik vanwege cultuurverschillen iets ‘verkeerds’ deed had dat niet alleen effect op mezelf, maar op het karma van de gehele banjar. Maar waarom is het verkeerd als ik ook in een ander dorp voor de klas wil staan?

Emigratie

Bali is mijn tweede thuis, maar ik heb bewust gekozen om in Nederland te wonen te werken. In mijn banjar is geen werkgelegenheid, en werken als een expat buiten het dorp (vaak in een eigen bedrijf) spreekt me niet aan. Nee, dan sta ik liever in Nederland voor de klas en maak ik mooie reizen.

Ook meedoen aan ‘Over de Grens’? Stuur dan een mail naar GoYvon!