De dochters van Mulan – Bettine Vriesekoop

Vlak voordat ik weer naar China vertrok viel er een dik pak de brievenbus. Spánnend! Aan het logo op de buitenkant kon ik opmaken dat het dit maal om leuke post ging (en niet van de vervelende brieven van de belasting). Het bleek post van uitgeverij Brandt; in de envelop zat het boek ‘Dochters van Mulan’ van Bettine Vrieskoop over Chinese vrouwen en hun ontwikkeling door de jaren heen.

In de regionale krant had ik eerder een stuk gelezen over Vriesekoop en haar nieuwe boek en dat had me behoorlijk enthousiast gemaakt. Ik vind de Chinese geschiedenis steeds interessanter worden en na het lezen van het artikel in de krant wist ik dat ik het boek wilde lezen. Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik wel bang was dat het boek ongeveer hetzelfde zou zijn als andere boeken van haar, boeken die ik niet zo héél goed vond (lees hier een review). Op de achterflap van Dochters van Mulan lees je het volgende:

In de jaren die volgen op haar China-correspondentschap voor NRC Handelsblad reist Bettine Vriesekoop regelmatig terug naar Peking. Zij is in deze periode vooral gefascineerd door de rol van de vrouw in de Chinese samenleving, vroeger en nu.
Vertrekpunt is haar bezoek aan de graftombe van Qiu Jin, feministe van het eerste uur in China. Net als de legendarische Mulan en haar nazaten was zij een zwaardvrouw, een vechtjas. Maar hoe profileren vrouwen zich in het moderne China? Welke invloed heeft het taoïsme en het confucianisme nog op de seksualiteit van de vrouw?
Vriesekoop ontmoet vrouwen en meiden, studentes, feministes, lesbiennes, een plastisch chirurg, een oud-prostituee, gender- deskundigen en een moderne ‘zwaardvrouw’.
Zij vormen de voorhoede van een emancipatiegolf die na de opendeurpolitiek van Deng Xiaoping, de eenkindpolitiek en de Studentenopstand van 1989 op gang is gekomen. Maar hebben ze werkelijk invloed? Is de seksuele revolutie aan de huidige generatie vrouwen voorbijgegaan, of zijn de dochters van Mulan bezig China te veranderen?

Het onderzoek naar de rol van vrouwen in China begint in Tilburg waar Vriesekoop in 2013 aan de Universiteit van Tilburg met masterstudenten de emancipatie van vrouwen in China onderzoekt. Ze richten zich tijdens dit onderzoek op 3 thema’s: de traditionele rol van de Chinese vrouw & de eenkindpolitiek, onderwijs & carrière en huwelijk & seksualiteit. In de jaren die volgen reist ze enkele keren op en neer naar Beijing om daar vrouwen te interviewen en meer te weten te komen over de rol van de moderne vrouw.

Als lezer word ik meteen het boek ingezogen, terug in de tijd. Terug naar de taoïsten die de seksuele organen als de motor van de alle jeugdige kracht en energie beschouwen. Ik maak kennis met He Xiangu en Xi Wangmu: godinnen van het taoïsme. Van het taoïsme stroomt het boek vloeiend door naar het Confucianisme en Confucius, wiens denkbeelden de rol van de vrouwen eeuwenlang heeft bepaald en dat in sommige opzichten nog altijd doet.
De gruwelijkheden van het voetenbinden worden ook niet onbesproken gelaten. De gebonden voeten bepaalden immers voor een groot deel hoe de vrouwen werden gezien dor mannen en gaf hen aanzien en identiteit. Gelukkig kwam er vanaf de 17e eeuw een verbod op het inbinden van voeten, dit vanuit de Mantsjoe-minderheid. Op zich goed, maar er waren veel moeders & oma’s die zich nu niet zo goed raad wisten met zichzelf.

“Wanneer de voetjes slechts zeven centimeter lang waren, zo groot als een duim, sprak men van gouden lotusvoetjes, bij tien centimeter van zilveren voetjes en bij twaalf centimeter en langer van ijzeren voetjes.”

Na ongeveer een derde wordt het boek nóg interessanter. Dan kom ik al lezer in het moderne China terecht. In het China waar de shengnü het moeilijk hebben omdat ze er voor gekozen hebben aan een carrière te werken en niet halverwege hun twintiger jaren te trouwen en een kind te krijgen. Waar homo’s en lesbiennes vaak een schijn heterohuwelijk sluiten om dat als dekmantel gebruiken, waar ze een dubbelleven hebben om de familie tevreden te houden.

Het zijn overigens niet alleen alle interviews die het boek de moeite van het lezen waard maken, de feiten en historische achtergronden maken het boek nog interessanter en maken het een stevig bouwwerk. Die feiten vond ik soms best schokkend, een paar voorbeelden.

“Daar komt nog bij de China al een vrouwentekort had als gevolg van de hongersnood van 1959 tot 961. Veel families lieten hun dochters versterven om hun zonen van de hongerdood te redden. Volgens een rapport van de Wereld Gezondheidsorganisatie uit 1997 zijn op die manier 50 miljoen meisjes minder uitgegroeid tot vrouw.”
“In de jaren negentig was China het land met het hoogste zelfmoordpercentage in de wereld. Uit in The Lancet gepubliceerd onderzoek bleek dat drieëntwintig op elke honderdduizend Chinezen zelfmoord pleegden, vooral jonge vrouwen op het platteland.”
“In China moet de dochter van een doorsnee familie de keuze van haar bruidegom nog vaak overlaten aan haar ouders. En als ze niet wordt gekoppeld en de door haarzelf gekozen jonge man komt zich voorstellen aan zijn schoonouders, gaat het om meer dan een hoffelijke gewoonte; de ouders hebben vaak nog het laatste woord.”

Met dit boek heeft Vriesekoop mij echt weten te boeien. Veel meer dan met haar vorige boeken. Ik zat vanaf begin tot eind vastgekleefd en wilde steeds maar meer lezen en te weten komen. Vooral de afwisseling tussen de persoonlijke verhalen en feiten die deze verhalen al dan niet versterken of weerleggen maken het een interessant boek. Een boeiend boek dat een kijkje weten te geven in de rol van de vrouw in de Chinese samenleving vroeger en nu. Zoals ze het zelf zegt: “niet meer dan een bescheiden caleidoscoop geworden van de seksuele geschiedenis van de Chinese vrouw en hoe ze er nu voor staat.”

Benieuwd geworden naar Dochters van Mulan? Het is onder andere hier te koop voor €17,50.

Zou dit boek wat voor jou zijn?